Istniały także przypuszczalnie jakieś warsztaty kamieniarstwa artystycznego, o czym świadczą zdobione portale domów myślenickich i szczególnie duża ilość figur przydrożnych i nagrobków. W wieku XIX, a może już nieco wcześniej, ośrodkiem takim była wieś Borzęta. Przydrożne figury kamienne należą zresztą do bardzo popularnych na terenie woj. krakowskiego, przy czym ze szczególnym nasileniem występują w okolicach Żywca, Sącza oraz w powiecie bialskim, nowotarskim i wadowickim. W okolicach Myślenic możemy wśród figur przydrożnych wyróżnić dwa typy o charakterze architektonicznym i rzeźbiarskim, Pierwszy z nich ma formę kilkukondygnacjowego kamiennego słupa, którego ściany ozdobione są z trzech stron płaskorzeźbami. Na szczycie występuje figura świętego lub kamienny krzyż. Czasami figura umieszczona jest we wnęce, a całość zamyka dwuspadowy daszek zwieńczony rzeźbą świętego, kamiennym lub żelaznym krzyżem. Na cokole widnieją zazwyczaj daty, nazwiska fundatorów, niekiedy nawet twórców. Ten typ figury przydrożnej sięga tradycją wieku XVII i być może wywodzi się od formy nagrobka, na co wskazywałby barokowy nagrobek braci Stojanowskich (?) w Stojowicach z roku 1624, w postaci słupa pokrytego scenami z Męki Pańskiej. Do najstarszych przykładów tego typu figur na terenie pow. myślenickiego należy zaliczyć figurę z wsi Brzezowa-Folwark Gaik, której ściany zdobią płaskorzeźby przedstawiające Chrystusa Frasobliwego i trzy nieznane święte, pochodzące przypuszczalnie z wieku XVII.
Pierwszy z wymienionych typów figur przydrożnych występuje również na innych obszarach
woj. krakowskiego, szczególnie w okolicach Żywca, gdzie najstarsze figury sięgają także
drugiej połowy XVII wieku. Rozpowszechnienie się wspomnianych figur przypada jednak na wiek XIX, gdzie wśród wielu innych przykładów na omawianym terenie można wymienić figurę z r. 1860 w Kornatce, z r. 1863 w Winiarach i podobną do niej, fundowaną w r. 1870 przez rodzinę Gubałów, w Borzęcie, ozdobioną posągiem Matki Boskiej Różańcowej, z r. 1897 w Skomielnej Czarnej, z rzeźbą Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia u szczytu, i w Fałkowicach z r. 1908. Należy dodać, że ten typ utrzymuje się do chwili obecnej, czego dowodem może być figura w Drogini z rzeźbą Serca Chrystusa, wykonaną w roku 1955. Niekiedy, jak już wspomniano, zwieńczenie tego rodzaju figur stanowi kamienny krucyfiks i stojące pod nim postacie św. Jana i Marii, tak jak to widzimy na przykładzie Dobczyc (1863 r.), Fałkowie (1882 r.) czy dwóch zbliżonych do siebie figur przy drodze z Lipnika do Wiśniowej, z lat 1870 i 1899. Drugi z wymienionych typów figur przydrożnych jest jeszcze bardziej rozpowszechniony od pierwszego. Składa się z kamiennej figury świętego ustawionej
na profilowanym cokole, pokrytym niekiedy dekoracją ornamentalną, z tablicą fundacyjną na froncie.
Ten typ odznacza się szczególnie bogatą tematyką. Do najbardziej popularnych należy tu przedstawienie Chrystusa upadającego pod krzyżem, tzw. Chrystusa Nazareńskiego, w postaci stojącej z związanymi z przodu rękami, i Chrystusa u słupa. Te trzy typy ikonograficzne, występujące również wśród płaskorzeźb pokrywających cokoły wymienionych poprzednio figur o charakterze architektonicznym, rozpowszechniły się w okolicach Myślenic, zapewne dzięki bliskiemu sąsiedztwu Kalwarii Zebrzydowskiej, podobnie jak i na innych terenach woj. krakowskiego; w pow. bialskim, wadowickim i żywieckim. Nieco rzadziej spotyka się już figury Chrystusa Frasobliwego, św. Jana Nepomucena, Matki Boskiej Niepokalanego Poczęcia, Różańcowej, Szkaplerznej i Matki Boskiej Siedmiu Boleści, względnie innych świętych, jak Floriana, Józefa, Andrzeja, Wawrzyńca, Wojciecha i Antoniego Padewskiego, z których większość występuje również na terenach wymienionych wyżej powiatów.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz